Η ενδομητρίωση είναι μια χρόνια, οιστρογονοεξαρτώμενη γυναικολογική πάθηση που επηρεάζει περίπου το 5-10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. Χαρακτηρίζεται από την παρουσία ενδομητρικού ιστού εκτός της μήτρας, συνήθως στις ωοθήκες, τις σάλπιγγες, το περιτόναιο και άλλα όργανα της πυέλου, προκαλώντας χρόνιο πυελικό άλγος, επώδυνη έμμηνο ρύση, δυσπαρευνία και υπογονιμότητα. Η θεραπευτική αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης περιλαμβάνει τρεις κύριες προσεγγίσεις: φαρμακευτική θεραπεία, λαπαροσκοπική χειρουργική και ρομποτικά υποβοηθούμενη χειρουργική, με την επιλογή να εξαρτάται από την ηλικία της ασθενούς, την επιθυμία της για τεκνοποίηση, τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και το στάδιο της νόσου. Σύμφωνα με τις τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες της ESHRE (European Society of Human Reproduction and Embryology) και των γερμανικών Leitlinien, η διαχείριση της ενδομητρίωσης πρέπει να εξατομικεύεται, με στόχο τη μείωση των συμπτωμάτων και την αποκατάσταση της γονιμότητας όπου απαιτείται.
Η φαρμακευτική θεραπεία στοχεύει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων μέσω της καταστολής της ορμονικής δραστηριότητας που πυροδοτεί την ανάπτυξη των ενδομητριωσικών εστιών. Τα συνδυασμένα από του στόματος αντισυλληπτικά (ΟCs) χρησιμοποιούνται για τη μείωση του πόνου, ενώ τα προγεσταγόνα καταστέλλουν τη δραστηριότητα του ενδομητρίου. Οι αναστολείς GnRH, προκαλούν παροδική καταστολή των οιστρογόνων, δημιουργώντας μια κατάσταση παρόμοια με την εμμηνόπαυση, ενώ οι αναστολείς αρωματάσης χρησιμοποιούνται σε ανθεκτικές περιπτώσεις για τη μείωση των επιπέδων οιστρογόνων. Παρόλο που η φαρμακευτική θεραπεία μπορεί να ελέγξει τα συμπτώματα, δεν αντιμετωπίζει τις ανατομικές αλλοιώσεις και δεν βελτιώνει άμεσα τη γονιμότητα, γεγονός που καθιστά συχνά απαραίτητη τη χειρουργική προσέγγιση.
Η λαπαροσκοπική χειρουργική αποτελεί τη βασική μέθοδο για τη χειρουργική αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης, καθώς επιτρέπει την αφαίρεση ή καταστροφή των ενδομητριωσικών εστιών και των σχετικών συμφύσεων. Οι κατευθυντήριες οδηγίες της ESHRE συνιστούν τη λαπαροσκοπική χειρουργική για γυναίκες με σοβαρό πυελικό άλγος που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή, για ασθενείς με ενδομητριώματα μεγαλύτερα των 4 εκατοστών και για γυναίκες με υπογονιμότητα, όπου η αφαίρεση των ενδομητριωσικών εστιών μπορεί να βελτιώσει τις πιθανότητες σύλληψης. Η επέμβαση πραγματοποιείται μέσω μικρών τομών στην κοιλιακή χώρα, όπου εισάγονται ειδικά εργαλεία για την αφαίρεση ή καυτηρίαση των βλαβών, ενώ η λαπαροσκοπική προσέγγιση μειώνει τον μετεγχειρητικό πόνο και τον χρόνο ανάρρωσης σε σύγκριση με την ανοιχτή χειρουργική.
Η ρομποτικά υποβοηθούμενη χειρουργική αποτελεί την πλέον σύγχρονη εξέλιξη της λαπαροσκοπικής τεχνικής, παρέχοντας στον χειρουργό μεγαλύτερη ακρίβεια και ευελιξία. Το σύστημα da Vinci®, επιτρέπει τρισδιάστατη όραση υψηλής ανάλυσης και καλύτερη κινητικότητα των εργαλείων, διευκολύνοντας τη λεπτομερή εκτομή των ενδομητριωσικών εστιών ακόμα και σε δυσπρόσιτες περιοχές, όπως το ορθό και η ουροδόχος κύστη. Η ρομποτική χειρουργική προσφέρει πλεονεκτήματα όπως μικρότερες τομές, ταχύτερη ανάρρωση, μειωμένη απώλεια αίματος και χαμηλότερο κίνδυνο επιπλοκών, καθιστώντας την ιδιαίτερα χρήσιμη σε περιπτώσεις βαθιάς διηθητικής ενδομητρίωσης.
Η καθυστέρηση στη διάγνωση της ενδομητρίωσης, που κατά μέσο όρο φτάνει τα 7 έως 10 έτη, αποτελεί σημαντικό πρόβλημα, καθώς οι γυναίκες συχνά θεωρούν φυσιολογικούς τους πόνους της περιόδου ή λαμβάνουν λανθασμένες διαγνώσεις όπως σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή ουρολογικές λοιμώξεις. Η καθυστερημένη διάγνωση οδηγεί σε επιδείνωση των συμπτωμάτων και αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών, όπως προοδευτική επιδείνωση της γονιμότητας, εκτεταμένες συμφύσεις και ανάγκη για πιο επεμβατικές θεραπείες στο μέλλον. Για τον λόγο αυτό, η έγκαιρη διάγνωση με διακολπικό υπερηχογράφημα, σε συνδυασμό με λαπαροσκοπική αξιολόγηση όπου χρειάζεται, είναι καθοριστικής σημασίας.
Η θεραπεία της ενδομητρίωσης πρέπει να είναι εξατομικευμένη, συνδυάζοντας φαρμακευτικές και χειρουργικές επιλογές ανάλογα με τις ανάγκες της ασθενούς. Ο γιατρός, με πολυετή εμπειρία στη γυναικολογική λαπαροσκόπηση και ρομποτική χειρουργική, προσφέρει εξειδικευμένες θεραπείες για την ενδομητρίωση, σύμφωνα με τις τελευταίες διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες. Ως πιστοποιημένος ρομποτικός χειρουργός, εξασφαλίζει υψηλή ακρίβεια και ασφάλεια στις επεμβάσεις, συμβάλλοντας στην αποτελεσματική διαχείριση της νόσου και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.
