Οι όγκοι και οι κύστεις των ωοθηκών αποτελούν ένα ευρύ φάσμα γυναικολογικών παθήσεων που ποικίλλουν σε αιτιολογία, συμπτώματα και κλινική σημασία. Οι περισσότεροι ωοθηκικοί όγκοι είναι καλοήθεις, ιδίως σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, ωστόσο ορισμένοι μπορεί να έχουν οριακή κακοήθεια ή να υποδηλώνουν κακοήθεια, γι’ αυτό και η σωστή διαγνωστική προσέγγιση είναι απαραίτητη. Οι πιο συνηθισμένοι τύποι κύστεων περιλαμβάνουν τις λειτουργικές κύστεις (θυλακικές, ωχρινικές), τις ενδομητριωσικές κύστεις (σοκολατοειδείς), τις δερμοειδείς κύστεις και τις ορώδεις ή βλεννώδεις κύστεις. Τα κλινικά συμπτώματα μπορεί να ποικίλλουν από ασυμπτωματική παρουσία έως κοιλιακό άλγος, διαταραχές κύκλου ή αίσθημα βάρους στην πύελο.
Η διάγνωση βασίζεται πρωτίστως στο διακολπικό υπερηχογράφημα. Σύμφωνα με τις γερμανικές κατευθυντήριες οδηγίες (AWMF Leitlinien), κάθε ευρήματα που αφορά ωοθηκική κύστη ή όγκο πρέπει να αξιολογείται συστηματικά με βάση το μέγεθος, τη μορφολογία, την αγγείωση και τη δυναμική της βλάβης. Εδώ ενσωματώνεται το διεθνώς αναγνωρισμένο σύστημα αξιολόγησης της IOTA (International Ovarian Tumor Analysis Group), το οποίο προσφέρει συγκεκριμένα κριτήρια για την ταξινόμηση των όγκων ως καλοήθεις ή ύποπτους.
Σε περιπτώσεις με ασαφή ή ύποπτα χαρακτηριστικά, προτείνεται περαιτέρω αξιολόγηση με έγχρωμο Doppler, ενδεχομένως μαγνητική τομογραφία και ορολογικούς δείκτες όπως CA-125, ιδίως σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Η παρακολούθηση ή η επεμβατική αντιμετώπιση εξαρτάται από τον τύπο, το μέγεθος, την ηλικία της γυναίκας και την επιθυμία διατήρησης της γονιμότητας. Οι λειτουργικές κύστεις συχνά υποχωρούν αυτόματα και δεν απαιτούν θεραπεία, ενώ άλλες, όπως οι ενδομητριωσικές κύστεις, μπορεί να απαιτήσουν φαρμακευτική ή χειρουργική προσέγγιση.
Σε επιλεγμένα περιστατικά, η εφαρμογή του risk of malignancy index (RMI) ή του ADNEX model της IOTA μπορεί να προσφέρει μεγαλύτερη ακρίβεια στον προσδιορισμό του κινδύνου.
Η σωστή εφαρμογή των υπερηχογραφικών κριτηρίων IOTA, σε συνδυασμό με την εξειδίκευση στη γυναικολογική απεικόνιση και ογκολογική χειρουργική, εξασφαλίζει την ακριβή διάγνωση και την κατάλληλη διαχείριση κάθε περιστατικού.
**Ο ιατρός είναι πιστοποιημένος sonographer από το IOTA group, γεγονός που ενισχύει την αξιοπιστία της διάγνωσης και την επιλογή της κατάλληλης θεραπευτικής στρατηγικής, είτε πρόκειται για συντηρητική παρακολούθηση είτε για χειρουργική επέμβαση με στόχο τη διατήρηση της υγείας και της αναπαραγωγικής ικανότητας της γυναίκας.
